Rapper en theatermaker Akwasi speelt Menthol in de gelijknamige voorstelling van The Young Ones uit Zwolle. Muzikaal variététheater naar het levensverhaal van marktkoopman Joseph Sylvester alias Menthol (1890-1955), de eerste neger in Hengelo. “Jullie mogen blij zijn met zo’n cultheld.”
“Menthol en ik, we kenden elkaar al. Ooit heb ik op de toneelschool in Maastricht een performance over hem gemaakt. Rondom de historische woorden waarmee hij de Tukkers aan het tandenpoetsen kreeg, met zijn eigen Babajaba-tandpasta. ‘You Hengeler bint mooi van boeten, maar pikzwart van binnen. Jullie schrob de street, hark de tuin en wash de hond, maar when you smorns opstoa, you stink oet de bek as ’n rioolputje’. Geweldig vond ik die tekst. Ik kende het verhaal uit het boek De eerste neger van Rudie Kagie, met Menthol op de cover. Ik heb die performance verder nooit opgepakt. Maar toen ik werd gevraagd voor deze rol hoefde ik niet na te denken.
De voorstelling is een emotionele achtbaan. Er staan ook veel muzikanten op de vloer hè, dat voel je. Het swingt constant. Ook op momenten dat er alleen tekst is blijft het toch muzikaal. Wat ik het mooist vind is de ontwikkeling die Joseph Sylvester doormaakt. Voor de oorlog vooral de goedlachse entertainer, na de oorlog meer de revolutionair. Hij komt meer op voor zichzelf. Maar tegelijkertijd is hij dan ook bitter hoor, en beschadigd, je zou het nu bijna een posttraumatische stressstoornis noemen.
Voor de oorlog vooral de goedlachse entertainer, na de oorlog meer de revolutionair
De acceptatie van Menthol is betrekkelijk. Achter zijn rug om werden er dingen over hem gezegd die je niet voor mogelijk houdt. Dat onderhuidse….het laat zien hoe hypocriet mensen waren. En dat is vandaag de dag nog steeds zo, dat weten we allemaal, als je kijkt naar wat er op sociale media anoniem wordt uitgekraamd. ‘Wat hij ook doet, Menthol zal nooit een Hengeloër worden’, het wordt in de voorstelling letterlijk gezegd. Humor was zijn wapen. Hij moest overleven hè, en met humor breek je het ijs. Menthol was een ijsbreker. Hij kon er ook goed mee spelen. Als een kameleon veranderde hij soms van kleur. Tegelijkertijd was hij constant op zijn hoede. Hij had ook zo gelyncht kunnen worden. Zijn vrouw Roosje kon wel tekeer gaan, maar hij moest zich gedeisd houden. Daar was hij zich superbewust van.
Wat hij ook doet, Menthol zal nooit een Hengeloër worden
Ik ben zelf ook heel vaak de enige zwarte in een witte omgeving. Op de middelbare school, de toneelschool, en ook nu weer tijdens de repetities voor dit stuk. Dat gevoel ken ik, maar de tijden zijn veranderd. Ik heb heel veel bewondering voor hoe hij leefde. Er zijn er niet veel die dat zouden kunnen. Ook al ben ik artiest, ik ben geen clown zoals Joseph Sylvester. Ik ben een stuk feller, misschien een stuk ongenuanceerder, minder gepolijst. Ik kan dat nu maken. Ik hoef niet de clown uit te hangen om te zeggen hoe ik erover denk. Menthol is een van de mensen die daarvoor de weg hebben vrijgemaakt.
Ik hoef niet de clown uit te hangen om te zeggen hoe ik erover denk. Menthol is een van de mensen die daarvoor de weg hebben vrijgemaakt.
Een cultheld als hij, die hebben we in Amsterdam niet. Dat hij landde in Hengelo, bijna als een alien, daar mogen jullie echt blij mee zijn. Komt er een standbeeld? Dan wil ik bij de onthulling zijn!”
Bron: Tubantia, donderdag 26 mei 2016, door Ingrid Bosman
 |
 |