Cirque de la Decadence is een theaterspektakel over de ontstaansgeschiedenis van onze wereld in de vorm van een dinnershow. Met Griekse mythes en clowns en een culinair circus als inspiratiebron. Maar hoe zit het verhaal precies in elkaar? Vanuit welke gedachte is het tot stand gekomen? Waar ga je straks naar kijken?
Schrijver en dramaturg Paul Feld legt het uit!
het verhaal, hoe zit dat in elkaar?
De voorstelling gaat over het ontstaan van de wereld zoals wij die kennen, in de vorm van een Familierestaurant, dat onder leiding van drie verschillende generaties (allemaal gekoppeld aan 1 gang van het driegangen diner) allerlei veranderingen ondergaat.
Het begint allemaal bij oervader en oermoeder Uranus en Gaia, hun Oersoep en het voortbrengen van talloos veel verschillende kinderen. Er lijkt geen einde aan te komen. Alles is vrij in het tijdperk van de Chaos en er wordt gegeten en er op los geleefd. Wanneer Kronos, de Titanenzoon van Uranus en Gaia, de macht grijpt en het ‘1000 sterren restaurant’ De Kosmos opent, is het uit met de pret. Een restaurant vraagt om orde en beschaving. De Titanen zijn beschaafd. Zij zijn de ‘enige echte familie’ en de rest (de ‘Afvalligen’) verdwijnt in de afvalkelder. Titanen first!
Kronos wil eeuwig de baas zijn en weigert zich voort te planten: al zijn kinderen verdwijnen in de Stamppot. Er ontstaat verzet bij zijn vrouw Rheia als haar twaalfde kind dreigt te worden geslacht. Ze probeert met hulp van onder andere haar moeder Gaia Kronos te misleiden en haar baby Zeus naar de afvalkelder te laten ontsnappen. Daar verandert door de komst van de baby de sfeer radicaal. De Afvalligen krijgen hun hoop in de toekomst terug en komen onder leiding van Zeus in opstand. Een groot Hemels Moddergevecht tussen Titanen en Afvalligen is het gevolg. We gaan je nog niet vertellen wie er wint natuurlijk.
Als de Mens (een verboden creatie van de dissidente Titaan Prometheus en zijn tweelingbroer Epimetheus) van Zeus’ nieuwe regels misbruik maakt en het universum terug in chaos dreigt te storten wordt Zeus door de andere goden uitgedaagd om de Mens te straffen. Hij besluit dat in de moderne vorm van het spel ‘De Doos van Pandora’ te doen. De Mens krijgt zijn Lot en zijn toekomst in eigen hand. Als hij zich in de hand weet te houden en de Doos niet opent dan zal onsterfelijk geluk zijn deel zijn en kan hij een plek in De Olympos veroveren. Als hij zich niet weet in te houden dan zullen dood en alle denkbare verderf & ellende het resultaat zijn. Wat zal er gebeuren? Gaat hij ten onder? Of niet?
Als je de voorstelling bekijkt zie je een familierestaurant, maar er gaat meer achter schuil. Je ziet ook een dictatoriaal regime ontstaan, met dissidenten en uitgestotenen, waar een revolutie op volgt, met als gevolg de opkomst van het ‘neoliberale paradijs’ dat vervolgens weer ten onder dreigt te gaan aan zijn eigen korte termijn hebzucht.
“Cirque de la Decadence schotelt je een universeel verhaal voor vol oerkrachten die de wereld altijd in hun greep hebben.”
dus er zijn krachten, goden, wezens en noem maar op. wie komen we allemaal tegen?
Een doorgaande onderstroom in de voorstelling is het gevecht tussen de tweelingzussen Eros en Nyx, die staan voor de oerkrachten van creatie versus vernietiging. Eros staat voor licht, liefde en altijd maar vooruitgaan. Nyx staat voor het donker, het verlangen naar weg zijn en eeuwig stil staan. De botsingen tussen deze twee figuren gaan de hele voorstelling door. Dan heb je de oerouders Uranus en Gaia. Zij baren Titanen en een allerlei andere mythologische wezens, die onder het regime van Kronos tot de buitenbeentjes van de familie worden verklaard: de Afvalligen. Je hebt zijn vrouw Rheia, zijn zoon Zeus en diens vriendinnetje Hera. Ook zijn er de clowneske broers Epimetheus en Prometheus, die in een creatief proces samen de mens uitvinden met alle nare gevolgen van dien. En dan zijn er nog de Furiën, de drie wraakgodinnen die zijn ontstaan toen Uranus door Kronos van zijn troon werd gestoten. Dit muzikale zangtrio staat voor de eeuwig fluisterende angst die altijd aanwezig is en de motor is van vele keuzes en gebeurtenissen.
wie is jouw eigen favoriet?
Dat is eerlijk gezegd Nyx, het nachtpersonage. Ik vind dat zo’n duister maar ook ontroerend mooi personage omdat je haar op het eerste gezicht ziet als de negatieve kracht maar in haar verzet tegen de vooruitgang zit juist ook heel veel positiefs en waars. We reageren vaak automatisch dat stil staan slecht is en vooruitgang goed maar waarom eigenlijk? Nyx staat voor de drang naar stagnatie, voor het verzet tegen en de sabotage van alles wat oorlog en strijd veroorzaakt. Haar zus Eros is van de liefde, maar in al haar scheppingsdrang staat zij eigenlijk ook aan de basis van alle strijd en hebzucht. Wie gelijk heeft moet je zelf maar zien.
en wat heeft het verhaal te maken met the young ones?
De reden van het maken van deze voorstelling is natuurlijk het vertrek van The Young Ones uit de eigen Young Ones theaterkerk. Stiekem zit het hele ontstaan en verloop van The Young Ones in de voorstelling. The Young Ones en haar gedachte is voortgekomen uit het theatergezelschap ‘Growing up in Public’, waar Jeroen Kriek (die afwisselend met Robert Baarda de rol van Uranus speelt), Daphne de Bruin (die Gaia speelt) en ook ik bij werkten. Inmiddels zijn er meerdere generaties Young Ones in Zwolle ingestapt en uitgestapt die je allemaal in de dinnershow voorbij ziet komen, tot aan de allerjongsten aan toe. Iedereen heeft een deel van de tijdreis meegemaakt naar het punt waar we nu staan. Het vertrek uit de kerk is niet het einde. De ‘Young Ones’ is een oerkracht die niet eindigt door het verdwijnen van een pand. De ‘Young Ones’ ontwikkelt zich gewoon onstuitbaar verder.
“We zijn met zijn allen een rondtrekkend circus dat leven brengt en waar leven is is hoop!”
waarom ben je het verhaal gaan schrijven vanuit de Griekse mythologie?
Ik vind het mooie aan de Griekse mythologie dat er wel veel wordt gebaard en vernietigd maar dat er niet één alwetende oerschepper is aan het begin van alles. De Griekse goden verschijnen ineens uit het niks en weten ook niet goed waar ze vandaan komen. Ze beginnen vervolgens te reageren op wat er gebeurt, maar ze zijn er niet de oorzaak van. Dat maakt ze menselijk maar ook theatraal. Ze zijn steeds in de war en bevragen alles. ‘Wat doen we eigenlijk hier? Waarom zijn we hier? Wie ben ik in godsnaam?’ De Griekse goden staan niet boven de gebeurtenissen en moeten zich in het hier en nu verhouden tot de wereld om hen heen, net als onze Young Ones.
waar komt die circusvorm vandaan die we zo vaak zien bij the young ones?
Met Cirque de la Faim in 2014 ging The Young Ones al terug naar haar roots: het rondtrekkende Circus. We zijn nomadisch en strijken elke keer neer op een andere plek in een andere vorm of gedaante. Dit nomadische bestaan onderstreept dat creativiteit zich nooit afhankelijk zal maken van geld, plaats of politieke macht. Niet voor niets zei de circusdirecteur in Cirque de la Faim:
“Jullie kunnen mij mijn geld afnemen, maar mijn artiestenziel krijgen jullie nooit”
Dat nomadische gevoel past ook zo bij de jonge generatie waarmee we werken en waar ons hele gedachtegoed op gebaseerd is. Puber zijn is nomadisch worden. Het is een proces van je losmaken, van huis gaan, van verder trekken en de wereld ontdekken. Het oude rondtrekkende circus met al haar stijliconen is daardoor een vorm die inhoudelijk naadloos bij The Young Ones aansluit.
en waarom is iedereen in de voorstelling clown?
Als je Griekse goden met clowns combineert lijkt dat in eerste instantie een rare combinatie. Maar deze twee verschillen niet zoveel van elkaar. De clown is net als de Griekse goden een eeuwige pasgeboren baby die geen idee heeft waar ie vandaan komt en in zijn onhandigheid al struikelend en ontdekkend een weg probeert te vinden in zijn universum. Zoals Mr Bean op aarde neervalt uit de lucht en dan maar wat gaan doen in de wereld waarin hij is terecht gekomen. De clown en de commedia dell’arte sluiten naadloos aan bij de kern van de fysieke Young Ones training: leer in het hier en nu terecht te komen en je open te stellen voor wat je daar aantreft. Al is het heftig, het hoort erbij. De clown deelt de tragiek van de kunstenaar die zich open stelt voor de wereld zoals deze nu is. Hij is de eeuwige nar die via humor de wereld een spiegel voorhoudt. Hij kan niet anders.
“We vermaken ons publiek, ook al breekt ons hart”
een ingewikkeld recept. hoe hebben jullie dit bedacht?
Het is de kern van het maken, de kern van de staat van zijn van waaruit je kunt creëren. Natuurlijk bereid je je goed voor, natuurlijk heb je ervaring. Maar op het moment van maken (schrijven, regisseren, acteren, of in welke andere maakstand je ook zit) moet je je open stellen voor wat je aantreft in het hier en nu. Al is het heftig, het hoort erbij. Inspiratie komt altijd van buiten. Zelfs al komt het van binnen, ik heb altijd het gevoel dat het ergens ook buiten mij om gebeurt. Het voltrekt zich, het dient zich aan. Het script ontstaat zoals een recept ontstaat: vanuit het vermoeden dat de combinatie van ingrediënten best eens smakelijk zou kunnen worden voor een publiek. Of dat zo is moet je proefondervindelijk uitvinden. Door het recept met elkaar uit te voeren en op te dienen. Pas in dat proces kom je erachter of het verhaal gaat opleveren wat je voor ogen had. Soms moet je wat ingrediënten wijzigen of dingen omgooien. Maar dat wordt altijd pas op de speelvloer of in de keuken duidelijk. Dat kun je niet van tevoren verzinnen. Je weet pas hoe iets smaakt als je het geproefd hebt. Probeer maar eens aan iemand die nog nooit een sinaasappel heeft gegeten uit te leggen hoe dat smaakt. Dat is onmogelijk. Het is proeven, meemaken, doen, ervaren. Hier en nu.
“Daar zit ook de kracht van op deze manier voorstellingen maken met jonge mensen. En dat is wat we ook na dit vertrek blijven doen.”